Η οριοθέτηση αποτελεί μία δύσκολη αλλά απαραίτητη διαδικασία για την ανάπτυξη του παιδιού. Τα όρια θέτουν για το παιδί ένα πλαίσιο ασφάλειας, σταθερότητας και προστασίας μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτύξει το δυναμικό του. Πιο συγκεκριμένα, είναι σημαντικά καθώς συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας υγιούς ταυτότητας και στην ένταξη στο κοινωνικό πλαίσιο μέσα από την εκμάθηση των κοινωνικών κανόνων και συμπεριφορών. Επιπλέον, βοηθούν το παιδί να αποκτήσει έλεγχο της συμπεριφοράς του και των συναισθημάτων του συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησής του.
Όταν επιχειρούμε, λοιπόν, να θέσουμε όρια στα παιδιά είναι σημαντικό να θυμόμαστε τα ακόλουθα:
- Ορίζουμε τις αποδεκτές και τις μη αποδεκτές συμπεριφορές.
- Δε χαρακτηρίζουμε το παιδί και τον χαρακτήρα του αλλά εστιάζουμε στη συμπεριφορά του παιδιού:
π.χ. λέμε «δε μου άρεσε που μίλησες άσχημα» και όχι «είσαι κακό παιδί επειδή μίλησες άσχημα».
- Είμαστε συνεπείς, δηλαδή τηρούμε την ίδια στάση χωρίς να δείχνουμε ότι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε το παιδί ή την κατάσταση (π.χ. εκδηλώνοντας εκνευρισμό, ένταση, απελπισία κ.α. στο παιδί).
- Ορίζουμε κανόνες με συγκεκριμένο και σαφή τρόπο.
- Παρέχουμε απλές και σύντομες εντολές/οδηγίες:
π.χ. είναι η ώρα να πλύνεις τα δόντια σου, και όχι: τώρα πρέπει να πλύνουμε τα δοντάκια και να κοιμηθούμε γιατί αύριο έχουμε πολύ πρωινό ξύπνημα και πρέπει να είμαστε στην ώρα μας στο σχολείο.
- Επαναλαμβάνουμε όσα έχουμε πει αν το παιδί δεν μας ακούει ή δεν έχει κατανοήσει κάτι.
- Επιδιώκουμε τη βλεμματική επαφή την ώρα που μιλάμε με το παιδί.
- Ενισχύουμε τις θετικές συμπεριφορές του παιδιού:
- δίνοντας επιβράβευση στο παιδί («μπράβο που ήσουν συγκεντρωμένος στο διάβασμά σου»),
- παρέχοντας κίνητρα («μόλις φας το φαγητό σου μπορείς να ζωγραφίσεις για ένα τέταρτο»).
- Παρέχουμε εναλλακτικές συμπεριφορές/πλαίσια στο παιδί τηρώντας όμως τον κανόνα/όριο που θέλουμε να θέσουμε:
Π.χ. αν η οδηγία μας είναι «κάθισε στην καρέκλα» και το παιδί δεν θέλει να καθίσει στην καρέκλα που του έχουμε υποδείξει μπορούμε να του παρέχουμε ένα άλλο πλαίσιο, π.χ. μπορεί να καθίσει στον καναπέ, είναι όμως σημαντικό να καθίσει έστω και για λίγο αν αυτή ήταν η οδηγία μας.
Ας μην ξεχνάμε ότι: δεν μπορούμε να θέσουμε ταυτόχρονα πολλούς κανόνες. Εάν δυσκολευόμαστε γι’ αυτό το λόγο, τότε είναι χρήσιμο να εξετάσουμε ποια συμπεριφορά του παιδιού είναι πιο σημαντικό να οριοθετηθεί και να επικεντρωθούμε εκεί.
Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να καταγράψουμε σε μία λίστα τις συμπεριφορές του παιδιού που κρίνουμε απαραίτητο να οριοθετήσουμε και να ορίσουμε προτεραιότητες σχετικά με το ποια συμπεριφορά είναι σημαντικότερο να αντιμετωπιστεί πρώτα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ένα παιδί χρειάζεται σταθερά βήματα για να αναπτυχθεί.